In het rijtje van verduurzamingsmogelijkheden voor agrarische bedrijven wordt steeds vaker waterstof genoemd. Waterstof als energiedrager is een interessant alternatief voor dieselmotoren en batterij elektrische aandrijving. Toch reageert de agrarische sector nog wat terughoudend als het gaat om investeringen in waterstof.
Wouter Veefkind, programmamanager Fieldlab Waterstof in Agri, begrijpt waar die aarzeling vandaan komt: ‘Veel telers willen graag aan de slag met de verduurzaming van hun energievoorziening, maar lopen tegen praktische problemen aan. Problemen die voor een individueel bedrijf moeilijk zijn op te lossen. Ook voor ketenpartners zoals banken, verzekeraars en gemeenten is waterstof in agrarische context een nieuw onderwerp. De drempels waar ze tegenaanlopen zijn lastig, maar ook typerend voor zo’n beginfase. Wij willen waterstof voor alle partijen makkelijker maken en agrarische ondernemers een duwtje in de rug geven.’
‘LTO Noord detacheert mij voor een dag per week bij het Fieldlab. Op die manier is ook LTO Noord betrokken in het consortium. We werken met een kernteam van een paar mensen. Het is onder andere mijn taak om kennissessies en events te organiseren en mensen te inspireren om een kijkje te nemen op de locaties, zodat gaandeweg partners en deelnemers betrokken raken bij het project.’
‘Iedere locatie heeft zijn eigen invalshoek in het traject. Loonbedrijf Sturm-Jacobs in Wieringerwerf wordt ingericht als lokale hub voor het tanken en gebruiken van waterstof voor agrarische voertuigen. Rainbow Colors in Andijk richt zich op het omzetten van niet-gebruikte zonne-energie naar waterstof, waarbij we restwarmte die vrijkomt bij elektrolyse inzetten voor verwarming.
‘Vertify in Zwaagdijk-Oost doet praktijkonderzoek naar toepassing van een waterstof aangedreven warmtesysteem in de kas. En het Living Lab Elektrolyse van Hogeschool Inholland in Alkmaar tot slot gaat onderwijs ontwikkelen voor het opleiden van de technici die met waterstoftoepassingen gaan werken.’
‘Zo heeft elk van de locaties zijn eigen onderzoeksterrein, waarbij we er natuurlijk wel voor zorgen dat we kennis uitwisselen. Op die manier willen we binnen de drie jaar die het project gaat duren zoveel mogelijk voortgang boeken. Om het Fieldlab heen zit nog een cluster van technische en financiële partijen die expertise leveren. Zo bouwen we een complete waterstofketen op: van vraag tot aanbod.’
‘We willen heel veel leren en kennis delen met de agrarische ondernemers in de regio. Daarnaast willen we oo drempels verlagen die horen bij een innovatietraject als dit. Zodat we het ondernemer makkelijker maken om aan de slag te gaan met waterstof en verduurzaming te combineren met een goed verdienmodel.
‘De focus van het Fieldlab ligt op Noord-Holland Noord; alle projectpartners zijn in deze regio gevestigd. Maar dat wil niet noodzakelijk zeggen dat we ons tot dit gebied beperken. Om waterstof rendabel te maken, heb je immers een ruime afzetmarkt nodig. Het leuke is: er hebben zich al internationale spelers gemeld die graag met ons willen samenwerken. Nee, ik kan geen namen noemen, maar het zijn interessante partijen die het project kunnen versterken.’
Welk tijdspad heeft het Fieldlab project?
‘Het project is opgebouwd uit drie fasen van elk een jaar. Dit eerste jaar staat in het teken van het opzetten van de basisvoorzieningen en aanvragen van de vergunningen. We staan aan het begin: we hebben nog geen elektrolyse-installatie en kunnen nog geen tractor demonstreren die op waterstof rijdt. Wat we al wel hebben, zijn geïnteresseerden die graag in gesprek willen. Over hoe we waterstof een plek kunnen geven in het energiesysteem en het aanvragen van vergunningen en financiering makkelijker kunnen maken.
Mijn oproep is dan ook: heb je een vraag over waterstof, wil je een kennissessie organiseren of wil je meewerken aan projecten? Meld je aan!’
Welke stappen moet een agri-ondernemer zetten als hij de mogelijkheden van waterstof wil onderzoeken voor zijn bedrijf?
‘Bepaal eerst voor je eigen bedrijf waar en hoe je duurzame energie kunt produceren. Breng vervolgens jouw energiestromen in kaart en inventariseer hoe flexibel je bent. Kun je overtollige energie opslaan of omvormen? Is er een partij die groene waterstof wil kopen? Mijn advies zou zijn om een expert in te huren. Projectpartner Hygro kan desgewenst energiestudies uitvoeren, maar je kunt ook een adviesbureau inhuren.’
Over wat voor soort investeringen moeten ondernemers eigenlijk nadenken?
‘Investeren in waterstof is niet goedkoop. Je moet al snel paar ton. Daar staat tegenover dat het ook oplevert. En er is een interessante subsidieregeling waarmee je tot wel 60% van het investeringsbedrag in een elektrolyser en de exploitatiekosten kunt dekken.’
Wat wil je over drie jaar hebben bereikt?
‘Over drie jaar hebben we een volledige waterstofketen in de regio en hebben agrarische bedrijven die in het project meedoen innovaties gerealiseerd. Ik verwacht dat glastuinders hun kas dan verwarmen met de restwarmte die vrijkomt bij het elektrolyseproces en dat ze duurzame energie op de onbalansmarkt inkopen. En het is denkbaar dat er bij een aantal bedrijven een tractor op waterstof rondrijdt.’
Het Fieldlab Waterstof in Agri is een initiatief van Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord, Greenport Noord-Holland Noord en New Energy Coalition. Het project wordt gefinancierd vanuit de Europese Unie, Rabobank en de NEC partners.
