Port of Den Helder ziet waterstof als dè manier om scheepvaart te verduurzamen en investeert volop in de ontwikkeling van een waterstoftankecosysteem. In het kader van project Waterstofproeftuin konden geïnteresseerden uit de werelden van bedrijfsleven en politiek onlangs zelf ervaren wat varen op waterstof in de praktijk betekent.
Fluisterstil vertrekt de MSTX 22 voor een korte oversteek naar het Koninklijk Instituut voor de Marine in Den Helder. De bestemming is het marineterrein waar deze dag (donderdag 26 januari) een bijeenkomst plaatsvindt over de inzet van waterstof in de maritieme sector. De dag is georganiseerd in het kader van Waterstofproeftuin Den Helder – een van de projecten in het programma Green Shipping Waddenzee, dat tot stand is gekomen met steun van o.a. het Waddenfonds, provincie Noord-Holland en de Regio Deal Maritiem Cluster Kop van Noord-Holland. Diverse regionale overheden en ondernemers werken in Green Shipping Waddenzee samen aan het versnellen van de overgang naar duurzaam varen op de Waddenzee.
De overtocht naar het marineterrein verloopt verder soepel. Aan de ontwikkeling van de waterstof watertaxi is ruim drie jaar gewerkt, zo vertellen de bouwers/ontwikkelaars aan boord. Hoewel de boot stampvol technologie zit, heb je daar als passagier geen erg in. Alle technische onderdelen zijn handig weggewerkt onder zitplaatsen en in de bodem van het vaartuig.
Sinds augustus vorig jaar is de unieke boot in gebruik bij Watertaxi Rotterdam. En daar zijn ze tot op heden zeer tevreden. Ondanks het intensieve gebruik is de betrouwbaarheid boven verwachting. Met volle tanks kan de unieke watertaxi een hele dag varen op kruissnelheid (16 km/uur). Op topsnelheid haalt de boot 25 km/uur, maar dan minder lang. De ontwikkelaars (maritiem innovator Flying Fish en brandstofcel-fabrikant Zepp-solution) zijn alweer bezig met de volgende stap: het ontwerpen en bouwen van een waterstofboot die wordt uitgerustmet een brandstofcel van 150 Kw en oplag van meer dan 500 kg waterstof.
Varen op waterstof is geen toekomstmuziek. Het kan nu al. Om echter ook een waterstofeconomie tot bloei te laten komen, is het noodzakelijk alle schakels in de keten te sluiten. Dit wil zeggen dat er niet alleen een infrastructuur voor distributie en afgifte van waterstof beschikbaar moet zijn, maar ook voldoende vraag in de vorm van afname door waterstofvaartuigen.
Precies dit probleem, ook wel bekend als het kip-en-ei probleem, stond centraal tijdens de bijeenkomst op donderdag 26 januari. Zolang er geen infrastructuur beschikbaar is, zullen grote reders aarzelen om te investeren in de aanschaf van waterstofschepen. Terwijl het andersom voor aanbieders van waterstof lastig is om grote investeringen te doen in productie en/of distributie zolang er nog weinig schepen varen.
De bereidheid om te investeren in de ontwikkeling van een waterstofecosysteem is in Port of Den Helder volop aanwezig. Een mooi voorbeeld is Zephyros, een project in de haven van Den Helder dat de hele keten sluit. Hierbij wordt duurzaam (met zonne-energie) opgewekte stroom wordt omgezet in waterstof en via leidingen en tubetrailers wordt geleverd in de Kooijhaven. De bedoeling is natuurlijk dat die waterstof afnemers vindt en daar ligt nog een flinke uitdaging, zo bleek uit het verhaal van Finco Fuel en Total Energies – twee partijen die bij het project betrokken zijn.
Om de klimaatdoelen te halen is snelheid geboden. Op korte termijn moeten veel meer schepen op waterstof gaan varen. Wat hierbij echter niet meewerkt, is dat schepen een lange economische levensduur hebben. Future Proof Shipping (FPS) wil de transitie versnellen door in te zetten op retrofit: de oude dieselmotor eruit, waterstof-elektrische aandrijving erin. Het bedrijf heeft een ambitieus ombouwprogramma dat inmiddels flink op stoom begint te komen. Het eerste omgebouwde binnenvaartschip, de FPS MAAS, zal in april in gebruik worden genomen. De diesel werd vervangen door drie brandstofcellen van 300 KW en in de tank gaat 500 kg waterstof. Vanwege de hoge druk wordt de waterstof opgeslagten in stalen cylinders, die vervolgens aan boord worden gehesen in een container. Het hele pakket weeg liefst 32 ton.
De ombouwkosten en hogere prijs van waterstof maken dat het zuiver economisch gezien op dit moment eigenlijk niet uitkan. FPS rekent er echter op dat er genoeg klanten zijn die ‘iets’ meer willen betalen voor duurzaam vervoer. De consument wil de zekerheid van een emissievrij geproduceerd èn vervoerd produkt. Daarbij komt dat die meerprijs per stuk trouwens reuze meevalt. De FPS MAAS gaat bijvoorbeeld sportschoenen vervoeren van Rotterdam naar België. Omgerekend per paar zou dit voor de consument neerkomen op 2 cent extra.
Tijdens dit evenement bleef het niet bij praten. Kees Turnhout, directeur van de Port of Den Helder, stelde in zijn afsluitende verhaal vast dat er concrete stappen zijn gezet naar een groene waterstof-infrastructuur in de Waddenzeehavens: “Alle partijen staan scherp om dit nu echt te bewerkstelligen. Ik heb vandaag gezien dat wij met elkaar uitspraken dat varen op waterstof er echt gaat komen.”
